Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (27 Π.Χ.-193 Μ.Χ.)

— 

—  1^ος αι. π.Χ. Περίοδος Παρακμής

—  Ο ρωμαϊκός στρατός χάνει τον πραγματικό του στόχο- από μέσο εξυπηρέτησης των συμφερόντων της Ρώμης μεταβάλλεται σε μέσο πραγμάτωσης των φιλόδοξων σχεδίων των στρατηγών.

—  Οι πολιτικές συγκρούσεις διεξάγονταν ανάμεσα σε δύο παρατάξεις, τους αριστοκρατικούς, δηλαδή την τάξη των συγκλητικών που κατείχαν μεγάλες εκτάσεις γης και τους δημοκρατικούς, το μεγάλο δηλαδή πλήθος των ελεύθερων πολιτών, που στην πλειοψηφία του αποτελούσε τον όχλο των πόλεων .

—  Με τη μάχη ανάμεσα στον Καίσαρα και τον Πομπηίο στα Φάρσαλα της Θεσσαλίας (48 π.Χ.) ουσιαστικά τελειώνει η περίοδος της Δημοκρατίας. Ο Καίσαρας αναγορεύθηκε ισόβιος δικτάτορας συγκεντρώνοντας όλες τις εξουσίες, που του επέτρεψαν να εφαρμόσει ένα συνετό και σπουδαίο πρόγραμμα εσωτερικής πολιτικής. Τη δράση του Καίσαρα σταμάτησαν παλαιοί φίλοι του, που παρέμειναν πιστοί στους θεσμούς του δημοκρατικού πολιτεύματος, ο Κάσσιος Λογγίνος και ο Μάρκος Βρούτος. Ο Αντώνιος ,ο Οκταβιανός και ο Λέπιδος νικούν τους δολοφόνους του Καίσαρα στους Φιλίππους της Μακεδονίας (42 π.Χ.) και στη συνέχεια πολεμούν μεταξύ τους.

—  Μόνος νικητής αναδεικνύεται ο  Οκταβιανός μετά τη ναυμαχία στο Άκτιο (31 π.Χ.). Στη θέση της δημοκρατίας, ο Οκταβιανός εγκαθίδρυσε ένα ιδιότυπο πολιτειακό σχήμα, ουσιαστικά ένα μοναρχικό καθεστώς που καλυπτόταν πίσω από τίτλους και αξιώματα της δημοκρατικής περιόδου.

Η εποχή του (Οκταβιανού) Αυγούστου (27 π.Χ.-14 μ.Χ.)

-«ο χρυσός αιώνας του Αυγούστου».

1) Ενισχύει την κεντρική εξουσία.

2) Δε δέχτηκε το αξίωμα του δικτάτορα, αλλά άφησε τη σύγκλητο και το λαό να του προσφέρουν όλα τα άλλα αξιώματα, που μόνο με την ψήφο του λαού μπορούσε κάποιος να τα αποσπάσει μέχρι εκείνη τη στιγμή. (ύπατος, του ανθύπατος, δήμαρχος,ιμπεράτορας -ανώτατος στρατιωτικός αρχηγός-, πρώτος πολίτης του κράτους (princeps) και "μέγας αρχιερεύς" (pontifex maximus) -ανώτατος θρησκευτικος άρχοντας-.

3) Δημιουργία συμβουλευτικού σώματος:  το συμβούλιο του αυτοκράτορα

4) επίβλεψη των ηθών, ανήθικη συμπεριφορά => στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων

—  Κύριος υψηλής εποπτείας της διοίκησης του κράτους, της εξωτερικής πολιτικής & των στρατιωτικών ζητημάτων.

—  Δημόσιοι άντρες , συγκλητικοί & ιππείς:  διαχείριση των επιμέρους θεμάτων

—  Αυστηρές προϋποθέσεις, βάσει των οποίων θα μπορούσε κάποιος να εισέλθει στις δύο προνομιούχες τάξεις: ηθική ακεραιότητα, εκπλήρωση στρατιωτικής υπηρεσίας και η μεγάλη περιουσία.

—  Διοίκηση των επαρχιών : ο ίδιος διόριζε τους στρατιωτικούς διοικητές των παραμεθόριων  & προβληματικών επαρχιών, ενώ η σύγκλητος διόριζε τους ανθύπατους, στις υπόλοιπες επαρχίες.

—  Δημιουργία αυτοκρατορικής υπαλληλίας: διοικητικοί αξιωματούχοι με  εκτελεστική εξουσία.

—  Μέτρα για τηναναγέννηση της γεωργίας  & την επαναφορά παλαιών αυστηρών ηθών

—  Εξωραϊσμός της Ρώμης με την κατασκευή οικοδομημάτων

— 
Νέο  Πολίτευμα: Ηγεμονία (Principatus)  - από τον τίτλο του πρώτου πολίτη (princeps)

1)      Ο Οκταβιανός συγκέντρωσε σχεδόν όλες τις εξουσίες στο πρόσωπο του. όπως συνέβαινε άλλοτε με τους βασιλείς. Όταν κάποτε προσποιήθηκε ότι ήθελε να αποχωρήσει από την εξουσία και να παραιτηθεί από τα αξιώματά του, η σύγκλητος τον παρακάλεσε να παραμείνει και τον αναγόρευσε σε Αύγουστο, αποδίδοντάς του έτσι τον τίτλο του σεβαστού και αναγνωρίζοντας του θεϊκές ιδιότητες
Με τις αλλαγές αυτές ουσιαστικά είχε καταλυθεί το δημοκρατικό πολίτευμα, χωρίς να δημιουργηθεί η παραμικρή αντίδραση.

—  Ενίσχυση προσωπικής φρουράς

Α) το μεγαλύτερο μέρος του στρατού στα πιο επικίνδυνα σύνορα, όπως στον Ευφράτη, το Δούναβη, το Ρήνο, σε μόνιμες στρατιωτικές βάσεις(μόλις που επαρκούν για  4.000 χμ συνόρων)

Β) 9 στρατιωτικές μονάδες στη Ρώμη (1000 στρατιώτες η καθεμιά) ως προσωπική φρουρά του πραιτωρίου, όπου ήταν παλαιότερα η έδρα του στρατηγού.

Οι πραιτωριανοί ήταν πιστοί στον αυτοκράτορα, σταδιακά όμως απέκτησαν μεγάλη δύναμη και έγιναν επικίνδυνοι για το κράτος, αφού είχαν τη δυνατότητα να ανεβάζουν και να κατεβάζουν αυτοκράτορες σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.
Ο στρατός την εποχή του Αυγούστου παρέμεινε πιστός στα καθήκοντά του. Η αριθμητική του δύναμη, ωστόσο, μόλις που επαρκούσε για τη φύλαξη των συνόρων, μήκους περίπου τεσσάρων χιλιάδων χιλιομέτρων.

—  Το νέο πολιτειακό καθεστώς που διαμόρφωσε ο Αύγουστος έδινε το δικαίωμα στον πρώτο πολίτη (princeps) να δρα ως βασιλιάς.και άλλες δυνάμεις στην άσκηση της εξουσίας, όπως η σύγκλητος ή ο στρατός. Πολλές φορές παρενέβαιναν δραστικά στη διοίκηση της αυτοκρατορίας, όταν ο αυτοκράτορας δε διακρινόταν για τις ικανότητές του.
Το πολίτευμα του Principatus ήταν ουσιαστικά μια δυαρχία εξουσιών με παράγοντες λειτουργίας τον πρώτο πολίτη και τη σύγκλητο. Οι αρμοδιότητες όμως των δύο αυτών πολιτειακών παραγόντων δεν ήταν με σαφήνεια καθορισμένες, )]]προστριβές.
Το θέμα εξάλλου της διαδοχής δεν ήταν θεσμοθετημένο.

—  Η κληρονομική διαδοχή ήταν αντίθετη με τη δημοκρατική παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι εξουσίες αποκτούνταν με την ψήφο του λαού. Στην αρχή από σεβασμό στο πρόσωπο του αυτοκράτορα ο διάδοχος οριζόταν από τον ίδιο, ενόσω ζούσε, ή ήταν κάποιος από τους συγγενείς του, όταν πέθαινε. Ο ρόλος της συγκλήτου ήταν και εδώ καθοριστικός. Η επικύρωση της εκλογής του αυτοκράτορα από τη σύγκλητο ήταν απαραίτητη.
Γίνεται φανερό ότι ο αυτοκρατορικός θεσμός στο ρωμαϊκό κράτος διέφερε από τον αντίστοιχο θεσμό των ελληνιστικών μοναρχιών και πολύ περισσότερο από εκείνο των Ανατολικών λαών.